Dijital ayak izi nedir? İnternet kullanıcılarının güvenliklerini direkt olarak ilgilendiren dijital ayak izleri, nasıl kaldırılır? Gerekli tedbirler alınmadığında zararlı mıdır?
İçinde bulunduğumuz dönemde internet kullanımı adeta zorunlu hale gelmiştir. Birçok işlemin internet üzerinden yapılması büyük kolaylık sağlıyor. Ancak siz tercih etmeseniz dahi, bazı işlemler sadece internet üzerinden yapılabiliyor. Bu durum önemli avantajların yanında, önemli riskleri de barındırıyor. Dijital ayak izi de bahsedilen risklerden birisi ve son derece önemli.

Dijital Ayak İzi Nedir?

Dijital ayak izi; internet kullanımı sırasında arkanızda bıraktığınız izlerdir. Sosyal medya kullanımından ziyaret ettiğiniz sitelere, yaptığınız alışverişlerden aklınıza gelen bütün işlemler, bu kapsamda değerlendirilir. Eğer yazılım ve bilişim konusuna uzak biriyseniz, burada bahsedilenler size biraz garip gelebilir. Ancak dijital ayak izi, dönemimizin gerçeklerinden birisi.
Öncelikle gerekli tedbirleri almadığınızda, internet üzerinden yapmış olduğunuz hemen her işlemin arkanızda izler bırakmasına neden olursunuz. Bu izleri kendi içinde ikiye ayırmak mümkündür; aktif ve pasif ayak izleri.
A. Aktif Ayak İzleri
Kullanıcıların bilerek ve isteyerek bıraktıkları izlerdir. Örneğin; sosyal medya platformlarında fotoğraf paylaşmak, birine mail atmak veya blog yayınlamak. Bunlar ve benzeri işlemlerde, kullanıcılar bilerek ve isteyerek kendileri ile ilgili bilgileri internet ortamına aktarır. Böylece dijital ayak izi bırakılmış olunur.
B. Pasif Ayak İzleri
Pasif ayak izleri ise kullanıcıların bilmeyerek internette bıraktıkları izlerdir. Herhangi bir internet sitesini ziyaret etmek, reklamlara tıklamak ve benzeri işlemlerin bu kapsamda oldukları söylenebilir.

Dijital Ayak İzlerini Nasıl Bırakırız?

Dijital ayak izi, bazı işlemlerin gerçekleştirilmesi ile ortaya çıkabilecektir. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sonrasında ayak izleri silinmezse, kullanıcılar için riskli olabilir. Dijital ayak izi şu durumlarda bırakılabilecektir;

Web Site Üzerinden Online Alışveriş

Perakende hizmet veren ve ürün inceleme için girdiğiniz siteler tüm adımlarınızı takip edecektir. Size yakın zamanda baktığınız ürünleri gösteren reklamlara izin veren çerezler yüzünden ayak izi oluşabilir.

Cep Telefonu, Tablet ve Bilgisayar Kullanmak

Bazı web siteleri, siteyi ziyaret ettiğiniz tüm cihazların bir listesini oluşturmakta ve kayıt etmektedir. Böylece hesabınızın güvenliğini sağlamak önemsense de, aslında bu işlem ayak izi bırakılmasına neden olur.

Sosyal Medya Kullanmak

Attığınız Retweet ve hatta yorum içerikleri bile dijital ayak izi bırakılmasına neden olabilir. Bu siteler genel olarak verilerin görünürlüğünü arttıran yepyeni politikalar oluşturmaktadır. Bu politikaları okumadan Tamam butonuna tıklamanız ayak izi bırakmanıza sebebiyet verebilecektir

Dijital Ayak İzini Azaltmak İçin Uygulanan Dijital Ayak İzi Ölçümü Nasıl Yapılır?

Dijital ayak izi riskini ölçümleyebilmek için kullanıcılar belirli bir teste tabii tutulacaktır. Evet ve Hayır seçeneğinden oluşan bu testlere Evet için 2, Hayır için ise 1 puan vermelisiniz. İşte ayak izi ölçümü yapabileceğiniz o test soruları;

İnternette 2 saatten az mı yoksa daha çok mu çevrim içi kalırsınız ? E(2) H(1)
İnternete her gün düzenli olarak girer misiniz? E(2) H(1)
İnternet üzerinden mobil cihazlara bağlanır mısınız? E(2) H(1)
İnternette müzik dinler ya da paylaşır mısınız? E(2) H(1)
İnternet üzerinden fotoğraf paylaşır mısınız? E(2) H(1)
İnternette bulunan haber sitelerine yorum yapar mısınız? E(2) H(1)
İnternette takip ettiğiniz sitelere yorum yapar, tartışmalara dahil olur musunuz? E(2) H(1)
Sosyal medya hesapları kullanır mısınız? E(2) H(1)
Sosyal medya hesapları üzerinden arkadaşlarınızın gönderilerini beğenir misiniz? E(2) H(1)
İnternet üzerinden yapılan sohbetlere dahil olur musunuz? E(2) H(1)
İnternet üzerinden film ya da dizi izliyor musunuz? E(2) H(1)
İnternet üzerinden online olarak alışveriş yapar mısınız? E(2) H(1)
Online olarak oyun oynuyor musunuz? E(2) H(1)

Tüm soruları yanıtladıktan sonra her bir sorunun puan karşılığını belirlemeli ve tüm soruların puanlarını toplamalısınız. Çıkan puana göre ayak izi ölçümü şu şekilde olacaktır;

0-12 puan aldıysanız: Bu durumda dünyada daha az dijital ayak izi bıraktığınız söylenebilecektir. Ancak yine de böyle bir risk ile karşılaşabileceğinizi düşünmeli ve buna göre hareket etmelisiniz.

13-20 puan aldıysanız: Ne yazık ki dijital ayak izinizi bırakma konusunda titiz davranmıyorsunuz. Kolaylıkla bir siber zorbanın hedefi olacağınızı bilmeli ve buna göre önlemlerinizi almalısınız.

21-26 puan aldıysanız: İnternette her yerde sizinle ilgili bilgiler bulunuyor. Bu yüzden iz sürücüler peşinizde olabilir. İlgili önlemleri alarak, ayak izi bırakmamaya özen göstermelisiniz.

Dijital Ayak İzi Nasıl Kullanılır?

Dijital ayak izlerinin farklı şekillerde kullanılması mümkündür. Bu noktada ilgili izlerin kimin kullanacağı öne çıkar. Öncelikle bırakılan aktif ayak izleri; işverenler, aileniz ve arkadaşlarınız tarafından görülebilir. Buradan çıkarılacak olan izlenim, pozitif olursa sizin için bir problem olmadığı söylenebilir. Ancak negatif bir izlenim çıkar ise sizin kariyerinizi etkileyebilir.
Aktif ayak izlerinin kaldırılması veya gizlenmesi basittir. Ancak pasif olan ayak izleri için aynı şeyleri söylemek mümkün değildir. Aslında dijital ayak izi nedir sorusunun cevabının önemli kısmı, pasif olanla ilgilidir.
Pasif olarak bırakmış olduğunuz ayak izleri, sürekli farklı reklamlara maruz kalmanıza neden olabilir. Vermiş olduğunuz kimlik bilgileriniz, üçüncü şahıslara geçebilir ve bu da sizin güvenliğiniz için ciddi bir tehdit demektir. Kısacası bu türde kötü senaryoların yaşanması gündeme gelebilir. Bahsedilen türden olumsuzlukları engellemek için dijital ayak izi silme işleminin yapılması son derece önemlidir. Eğer düzenli olarak silme yapılmaz veya dijital ayak izi temizleme noktasında bir önlem alınmazsa sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır.

Dijital Ayak İzi Zararlı Mıdır?

Günümüzde sık sık gündeme gelen bu konuyla ilgili merak edilen sorulardan birisi de dijital ayak izi zararlı mı şeklindeki sorudur. Öncelikle kimsenin arkasında farkında olmadan iz bırakmak istemeyeceği bir gerçektir. Bırakılan izlerin farklı amaçlarla kullanılması söz konusudur. Bazen bunlar zararlı olurken, bazen de zararsız hatta yararlı olabilir. Kişisel bilgilerinizin veya size dair farklı bilgilerin üçüncü kişilere geçmesini kimse istemeyecektir.Eski dönemdeki medya iletişim yöntemlerinin yerini yeni dijital iletişim yöntemleri almıştır. İşte bu nedenle teknolojik açıdan pek çok avantaj ve dezavantaj ile karşılaşılabileceği söylenebilecektir. Dijital ayak izi sebebiyle ortaya çıkan dezavantajlar şu şekildedir;

Online alışveriş sırasında girdiğiniz kişisel veriler dijital ayak izine kaydolacağından, üçüncü şahısların eline geçebilecektir.
İnternet ağındaki gezintileriniz ve arama kayıtlarınız, pasif ayak izine kayıt edilmektedir. Buda ortak kullanılan bilgisayarlarda ya da iş ortamında aleyhinize sonuçlar doğurabilir.
Gün içerisinde aramalarınız ve tıklamalarınız, ayak izine kaydolacağından istenmeyen reklamlara maruz kalabilirsiniz.
Sosyal medya üzerinde de kişisel yönelim ve tercihlere dair paylaşımları da ayak izi olarak kayıt edecektir. Buda ilerleyen süreçte iş ve bireysel tercihlerde size engel olabilecektir.
Sosyal medya platformlarında yapacağınız video ve fotoğraf paylaşımları da ayak izine kayıt olacaktır. Buda üçüncü şahısların eline geçmesine ve anonim hesaplar oluşturmasına neden olabilir.
Dijital ayak izi bölümüne özel sohbet içerikleri de kayıt olmaktadır. Bu bilgilerin üçüncü şahısların eline geçmesi, kötü amaçla kullanılmasına sebebiyet verebilir.

Dijital Ayak İzi Nasıl Silinir/Temizlenir?

Dijital ayak izlerinin olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması için düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Dijital ayak izi silme için kullanılacak en etkili yöntem antivirüs programı kullanmaktır. Kullanacağınız kaliteli bir yazılım ile bu sorundan kalıcı olarak kurtulabilirsiniz. Bitdefender, bu noktada beklentilerinizi fazlasıyla karşılayacaktır. Dijital ayak izi temizleme ve internet kullanımınıza dair diğer sorunları çözme konusunda oldukça başarılıdır. Konuyla ilgili daha detaylı bilgi almak ve Bitdefender kullanmaya başlamak için ücretsiz antivirüs programımızı deneyebilirsiniz. Ayrıca dijital ayak izlerinizin zararlı amaçlarla kullanılmaması için fidye virüsü ile ilgili Bitdefender’in rehberi olan fidye virüsü nedir başlıklı makalesine göz atabilirsiniz.